Radyasyon son zamanlara da adını sıkça duymaya başladığımız terimlerden bir tanesi haline geldi. Teknolojik ürünlerin yaydığı zararlı ışınlardan tutunda nükleer santrallere kadar adı bir çok yerde geçmektedir. Radyasyonun diğer bir ismi de ışınımdır. Peki radyasyon nedir zararları nelerdir. Nükleer’le adı çok sık geçmekte olan radyasyonun bununla ilişkisi nedir. Radyasyon ile ilgili daha fazla bilgi edinebilmek için konumuzu okumaya devam ediniz.
Elektromanyetik ışınım Nedir
Bir kuvvetin etkisi altındaki bir bölgeyi anlatmak için fizikte “alan” deyimi kullanılır. Bu kuvvet o bölge içindeki maddelerin üzerine belirli bir etkide bulunur. Örneğin, Güneş’in dizgesindeki gezegenlerin üzerine etkiyen bir yerçekimsel alanı vardır ve böylelikle gezegenlerin devinimlerini etkiler.
Durağan elektrik yükleri de (örneğin bir elektron) elektrik alanları üretirler. Hareket eden bir elektrik yüküyse hem elektrik alanı, hem de manyetik alan üretir. Bu alanlardaki düzenli yinelenen değişimler elektromanyetik ışınımı oluşturur. Elektromanyetik ışınım, bir noktadan diğerine enerji taşır ve uzayda saniyede 299,792 km hızla yayılır. Bir ışık taneciğine foton deriz. Aslında bildiğimiz ışık, elektromanyetik ışınımın yalnızca bir türüdür. Bu ışınım diğer türleri arasında röntgen (X de denir), mikrodalga, kızıl ötesi, AM/FM radyo dalgaları, mor ötesi gibi ışıklar sayılabilir. Aslında ışınımın özellikleri dalga boyuna bağlıdır. Gözümüz Güneş’in yaydığı ışığın dalga boyuna uyum sağladığı için bu ışığı görebiliriz. Oysa, diğer dalga boyundaki ışıkları göremeyiz. Tüm ışıkların oluşturduğu yelpazeye elektromanyetik tayf deriz.
Radyasyon nedir
Maddeler atomlardan oluşurlar. Bu atomlardaki çeşitli parçalanmalar sonucunda çeşitli ışınlar ortaya çıkar. Kısaca bu istemli yada istemsiz ışınlara radyasyon veya ışınım denir. Atom çekirdeğinde proton ve nötronlar bulunur. Nötronların atomda oluşan bir kararsızlıktan dolayı yada dış bir etki ile parçalanması sonucu ortaya alfa, beta, gama ismi verilen ışınlar çıkar.
Canlılar yayılan bu ışınlardan olumsuz bir şekilde etkilenirler. Tabii ki ışınların da etki kapasiteleri var. Öncelikle gözle görülemeyen bu ışınlar ışıma türüne göre canlıya zarar verebiliyorlar. Radyasyon foton, parçacık ve dalga şeklinde isimlendirilen enerji paketleri olarak yayılıyorlar. Radyasyon son yılarda ortaya çıkan bir şey değildir. Aksine ilk çağlardan beri var olan bir olgudur. Çünkü güneş ışınlarından gelen ultraviole dediğimiz zararlı ışınlarda birer radyasyon olarak isimlendirilebilir. Ancak son yıllarda sanayinin gelişmesi sonucu radyasyon oranıda buna paralel olarak artmıştır. Aslında radyasyonsuz hayat çok zor yada imkansızdır diyebiliriz. Çünkü radyasyonsuz yaşam çok zor olurken, radyasyonun ideal hali ile yaşam gayet rahat idame ettirilirken fazla radyasyon canlılar üzerinde bazı sıkıntılara neden oluyor.
Radyasyonun Zararları
Radyasyon, hücrenin genetik materyali olan DNA’yı parçalayabilecek kadar enerji taşımakta ve DNA’nın parçalanmasıyla hücreleri öldürür. Bunun sonucunda doğal olarak dokular zarar görür ve kansere yol açabiliyor. Çevreye rasgele atılan radyoaktif maddeler insan, hayvan ve bitki sağlığına olumsuz etkiler yaparak çevreyi ve ekolojik dengeyi bozmaktadır. Ayrıca radyasyon canlıda genetik değişikliklere ya da vücutta kalıcı değişikliklere sebep olabilir. Radyasyonun etkileri cins, yaş ve organa göre değişmekle birlikte, çocuklar ve gelişme çağındaki gençlerde genellikle gözü etkileyerek görme bozukluğu, katarakt gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır.
Radyasyonun etkileri zamanla ortaya çıkmaktadır. Geçmişte yapılan nükleer silah denemelerinden dolayı radyoaktif maddelerle yüklenmiş toz bulutları, atmosferin yüksek tabakalarına ve stratosfere yerleşerek, radyoaktif yağışlar halinde yavaş yavaş yeryüzüne inmekte ve çevrenin, özellikle yüzeysel suların kirlenmesine sebep olmaktadır.
