internette sınırları senelerce önce kaybettik, bu yüzden de kimin ne yaptığını takip etmek neredeyse imkansız. Günlerce uğraşıp web sitenizde yayınladığınız bir araştırma, birisi tarafından kendi eseri gibi gösterildiğinde ne yapacaksınız? Bir grup gönüllü yardımınıza koşuyor. Arkadaşlarımız tarafından bize iletilen veya e-posta gruplarına düzenli olarak gönderilen ve çoğunlukla da birbirini tekrarlayan e-postalar, popüler bir kaynaktan alınmamışsa kimin yazdığını hiçbir zaman bilemeyiz. Bu epostalar ticari kazanç veya bilimsel bir amaç taşımadığından çoğu zaman kimin hangi amaçla yazdığının da bir önemi yoktur. Ancak sizin saatler harcayıp yazdığınız makalelerin birileri tarafından kendileri yazmış gibi gösterilmesi bütün emeklerinizin boşa gitmesine neden olacaktır. Web siteleri ve özellikle de blog’lar taşıdıkları web günlüğü adının aksine, ekonomiden siyasete kadar her çeşit konuyu içeriyor ve yazılanların büyük bir kısmı da akademik makale sayılabilecek kadar kaliteliler. Artık yazarlar yazdıklarını taklitçilerden internetin hukuksal gücü Creative Commons ile koruyorlar.

2001 yılında göreve resmi olarak başlayan ve GNU Özgür Belgeleme Lisansı ve Open Publication License ile yola çıkan Creative Commons’ı sadece metinleri koruyan bir sözleşme olarak görmemek lazım. şirket üyeleri fotoğraflarını diğer kullanıcılarla nasıl paylaşacaklarını Creative Commons lisansıyla belirliyor, Pearl Jam’in yeni videosu “Wasted Life” Creative Commons lisansıyla korunuyor ve artık birçok firma ve kar amacı gütmeyen kuruluş projelerinde Creative Commons lisansı kullanıyor.

Creative Commons lisansları ve açık kaynak koduyla yaratılmaya çalışılan özgür ve saygılı paylaşım, bir bakıma internetin geleceğini oluşturuyor. “Tüm hakkı saklıdır” ibaresi her ne kadar harcanan emeği koruyor olsa da internet sayesinde son yıllarda daha da hızlı yükselen bilginin serbest ve sınırsız dolaşım mantığını zorda bırakıyor. Şu an haklarınızı korurken bilgi paylaşımına destek olmanın tek yolu Creative Commons. Farklı şekillerde sunulan 6 alıntı seçeneğiyle yazılarınızın tamamı veya bir kısmı başkaları tarafından kullanıldığında hangi kurallara uymaları gerektiğini belirleyebiliyorsunuz. Öncelikle bu seçeneklerin içeriklerine ve nasıl kullanabileceğimize bakalım. Creative Commons internette telif ve saygı bilincini oluşturmakla birlikte son yıllarda ülkelerin ticaret hukukunda da etkili oluyor.

Creative Commons Lisansı Almak

1) Atıf (by): Eserin tamamı kullanıldığında ya da alıntı yapıldığında eser sahibinin adı ve eserin tam adresi belirtilmek zorundadır. Bu lisansı kendi başınıza kullanabileceğiniz gibi diğer lisanslarla beraber de kullanabilirsiniz. Creative Commons lisansları içinde 6 lisansın da temel koşulu, yazarın adının ve eser adresinin tam olarak belirtilmesidir.

2) Ticari olmama (nc): Aksi belirtilmedikçe eser hiçbir koşulda başkaları tarafından ticari amaçlarla kullanılamaz.

3) Esere bağlılık

a) Eserin değiştirilememesi (nd): Sahibi izin vermedikçe eser değiştirilemez, farklılaştırılıp yeni bir eser yaratılamaz.

b) Esere benzerlik: Eser üzerinde oynama yapılabilir, düzenlenebilir, farklılaştırabilir ve yeni bir eser yaratılabilir. Bu 3 seçeneği, “Atıf”ı sabit tutmak şartıyla 6 farklı şekilde kullanabilirsiniz.

1) Atıf – Ticari olmama – Eseri değiştirmeme
2) Atıf – Ticari olmama – Esere benzerlik
3) Atıf – Ticari olmama
4) Atıf – Eseri değiştirmeme
5) Atıf – Benzerlik
6) Atıf

http://creativecommons.org/licenses adresinden 1.0 lisansındaki eksiklerin giderilmesiyle ortaya çıkarılan 2.5 sürümü hakkında daha detaylı bilgiyi, 6 lisansın kullanım çeşitlerini, özelliklerini, sözleşmelerini ve simgelerin anlamlarını öğrenebilirsiniz.

Kullanacağımız lisansa karar verdikten sonra Creative Commons web sitesinden (www.creativecommons.org) çalışmanın türüne (ses, görüntü, video, metin, eğitim) uygun link’e (Audio, Image, Video, Text, Education) tıkladıktan sonra gelen sayfadaki “Standart License”a basıyoruz. Sayfadaki sorulara istediğimiz lisansa uygun cevaplar veriyoruz:

➟ Allow commercial uses of work / Çalışmanın ticari amaçla kullanılmasına izin (evet, hayır)

➟ Allow modifications of your work / Çalışma üstünde değişikliğe izin (evet, sadece esere bağlı kalma şartıyla evet, hayır)

➟ Jurisdiction of your license / Lisansınızın yargılama hakkı (Ne yazık ki Türkiye mevcut değil)

➟ Format of your work / Çalışmanızın türü (diğer, ses, görüntü, video, metin, interaktif).
Lisansınıza çalışmanız hakkında daha detaylı bilgi eklemek isterseniz “Click to include more information about your work”e tıklayıp açılan satırları dolduruyoruz.

➟ Title of your work / Çalışmanızın başlığı

➟ Description / Açıklama

➟ Creator’s name / Eser sahibinin adı

➟ Copyright holder’s name / Telif hakkı sahibinin adı

➟ Year of copyright / Telif hakkı yılı

➟ Source work URL / Kaynak çalışma URL’si

Çalışmanızın kriterine göre CC size uygun lisansı verecektir. Çalışmanızın bilgilerini girdikten sonra “Start a License” düğmesine tıklayıp lisansınızı alın. Karşınıza çıkan kodu web sitenize veya blog’unuza kopyala – yapıştır yoluyla aktarın. Lisansı sayfanızda görülebilecek bir alana eklemeniz daha iyi olacaktır, böylece kullanıcılar “Creative Commons” logosuna tıkladıklarında çalışmalarınızdan alıntı yapabilmek için gerekli olan şartları okuyabilirler. Her lisansın bağlı olduğu bir sözleşme mevcut ve bunları şartların belirtildiği sayfalarda “Legal Code (the full license)” link’inde bulabiliyorsunuz. Ancak bu sözleşmeyi Türkçe’ye anlam farkı yaratmadan çevirmek için iyi bir İngilizce’ye sahip olmanın yanında hukuk terminolojisini de bilmek gerekiyor. Lisansları açıkça belirtmenin bir diğer yolu da Creative Commons’ın sembollerini kullanmak.