Potansiyometre aslında ayarlanabilen bir dirençtir. Genel olarak üç bacaklıdırlar ve ortadaki bacağa ait içerisinde hareketli bir mekanizmaya sahiptir. Bu hareketli mekanizma ile farklı direnç değerleri oluşturulabilmektedir. Dışarıdan fiziksel bir müdahale ile değeri istenilen değere getirilebiliyor. Potansiyometrelerin daha güçlü ve daha yüksek akım değerine sahip devrelerde kullanılanlara ise reosta adı verilir. Görev olarak aynı işlemi yaparlar sadece görünüşlerinde fark vardır. Potansiyometrelerin yapısı karbon veya yine karbon içerikli direnç elemanlarından oluşurken, reostalar krom ve nikel direnç tellerinden yapılmaktadırlar. Potansiyometrelerin ve reostaların temel amacı devrelerde akımı sınırlamak veya gerilimi bölmektir.
Potansiyometre Bacakları
Potansiyometre üç bacaklıdır. Yukarıdaki görselde görebileceğiniz gibi bacakların iki tanesi sabit (bir ve üç) bir tanesi de hareketli yapıdadır (iki) Direnç elemanı boyunca hareket eden kadran, potansiyometrenin direncini değiştirir. Bir tarafa doğru gittikçe sıfırlanırken diğer tarafa doğru direnç büyür yani maksimuma ulaşır.
Potansiyometrenin dirençli elemanı düz veya açılıdır. Direnç elemanı düz ise, kadran doğrusal olarak hareket eder. Diğer taraftan, direnç elemanı açılı ise, kadran döner şekilde hareket eder.
Potansiyometrenin direnç elemanını oluşturmak için kullanılan malzemeler arasında plastik, grafit, dirençli teller, sermetler (seramik ve metallerin kombinasyonu) karbon bileşenleri bulunur.
Diyelim ki elimizde 1 ve 3 uçları arasındaki direnci 100 Ohm olan bir potansiyometre olsun.
Döner düğmenin ucunu 2 ucuna getirirsek 1 ve 2 uçları arasındaki direnç 50 Ohm, 2 ve 3 uçları arası direnç de 50 Ohm olur. Döner 2 ucunun sağına ya da soluna hareket çevrildiğinde direnç değeri değişecek ama toplamı yine 100 Ohm olacaktır. (80+20=10, 30+70=100 gibi…)
Yani yukarıdaki görsel için formülü verecek olursak:
R₁₃= R₁₂+R₂₃
Potansiyometre Nasıl Bağlanır
Temel potansiyometre bağlantısı: Potansiyometrenin ortadaki bacağı yukarıdaki gibi kontrol bacağı olarak kullanılır. Bu bağlantı yöntemiyle birlikte iki farklı noktanın kontrolü sağlanmış olur.
Ses kontrolü potansiyometresi bağlantısı: Temel bağlantıdan farkı 1 ucunun topraklanmasıdır.
Değişken potansiometre bağlantısı: Ortadaki bacak ile yanındaki bacaklardan biri kısa devre yapılır. Böylelikle kontrol edilebilir bir direnç elde edilmiş olur. Bu bağlantı şekli kullanılırsa potansiyometrenin direnç seviyesini 0 yaptığımızda devredeki o noktadan çok yüksek akımın geçmesini önlemek için potansiyometrenin yanına başka bir direnç seri bağlanmalıdır.
