Sistem çökmelerinin çoğunlukla önlenebilir sebepleri vardır. Bu sebeplerin neler olduğunu ve nasıl durdurulabileceklerini anlatıyoruz. Beklenmeyen bir anda PC’niz çalışmamaya başlarsa bir sistem çökmesiyle karşı karşıyasınız demektir. Sistem çökmeleri farklı şekillerde gerçekleşebilir. Herhangi bir uygulama hiçbir hata vermeden kapanabilir veya kilitlenebilir, ekranınız donabilir ve klavye ya da fareden giriş kabul edilmeyebilir, kendinizi mavi bir ekrandaki karmaşık hata mesajlarına bakarken bulabilirsiniz. Çökme kendini ne şekilde gösterirse göstersin, tekrar meydana gelmesini önlemek için ilk olarak çökmenin sebebini bulmanız gerekir.
Kullanıcı Hatalarından Kaynaklanan Çökmeler
Çökme terimi genellikle insanlardan kaynaklanan hatalar için kullanılmaz. Bununla birlikte elektrik kesintisi, elektrostatik boşalma veya uygunsuz kapatma gibi hatalar da çökmelerle aynı problemlere yol açarak veri kaybına ve kararsızlığa neden olabilirler. Çökmelere müdahale stratejinizi planlarken bu tip hataları da ele almanızı öneririz.
Çökmelerin Sebebini Kendiniz Bulun
Çökmelerin nedenini çözmek için en uygun zaman, felaketten hemen sonrasıdır. Sistem çökmelerinin sabrınızı zorladığınızı gayet iyi biliyoruz. Özellikle de veri kaybına uğradıysanız içinizden bilgisayarınıza bir tekme savurmak geçiyor olabilir. Bu aşamada biraz sakin olmanız gerekiyor. Sisteminize ne olduğunu ve bunun çözümünü araştırmak için harcayacağınız zaman, ciddi miktarda veri kaybı yerine küçük hasarlarla bu işten kurtulmanıza yardımcı olabilir. Anında müdahale Bir hata mesajı alırsanız, o mesajı bir kenara not edin. Hata mesajları Windows’ta genellikle problemin neden kaynaklandığıyla ilgili bir ipucu verirler. Aldığınız hata mesajındaki düğmelere tıklamadan önce, üzerinde çalıştığınız belgeyi kaydetme olanağınız hala varsa hemen kaydedin. Problem yaratan programdan çıkın ve bilgisayarı kapatmadan önce, çalışan diğer programlardaki işlerinizi de kaydedin. PC’nizi yeniden başlattığınızda sisteminiz nispeten daha kararlı hale gelecektir. Belgenizi kaydetme olanağınız yoksa hata mesajını kapatın ve yeniden belgeyi kaydetmeyi deneyin. O anda program kendi kendine kapanabilir veya kilitlenebilir. Böyle bir durumda Alt + Tab tuşlarına birlikte basarak diğer uygulamalara erişmeyi yapabilirseniz. Diğer açık belgeleri kaydetmeyi deneyin. Belgelerinizi kaydettikten sonra programları kapatın. Ardından Ctrl + Alt + Del tuşlarına basarak Görev Yöneticisi’ni açın. Programı buradan kapatmayı ve daha sonra da PC’nizi kapatmayı deneyin. Microsoft Office’in son sürümlerinde başarılı bir belge kurtarma özelliği yer alıyor. O nedenle belgenizi kaydedemediyseniz hemen üzülmeyin, muhtemelen son birkaç dakika içinde yazdığınız cümleler haricindeki kısmı kurtarabileceksiniz.
Herhangi bir hata mesajıyla karşılaşmamanıza rağmen çalıştığınız program yanıt vermiyorsa, beş – on dakika boyunca programı kendi haline bırakın. Bazen programlar bir aygıttan ya da başka bir programdan yanıt bekledikleri için kilitlenirler. Darboğazın atlatılması için programa biraz zaman tanımanız yeterli olabilir. Şanslıysanız bir süre sonra program tekrar çalışmaya başlar, siz de belgenizi kaydedip sistemi yeniden başlatabilirsiniz. Gelecekte bu tarz problemlerin yaşanmasını önlemek için, programı bekleten donanımın sürücüsünü ya da kilitlenen programın kendisini güncellemek bir çözüm olabilir. Bu tür darboğaz, sabit diskinizdeki aşırı veri parçalanmasından da kaynaklanabilir.
Eğer PC’niz tamamen kilitlendiyse ve ne klavyeniz ne de fareniz işe yaramıyorsa, PC’niz kapanana kadar kasadaki güç düğmesine basılı tutmak zorunda kalabilirsiniz. Mümkün olduğu durumlarda sisteminizi bu şekilde kapatmak yerine normal kapatma komutuyla Windows açılışı sırasında PC’niz kilitlenirse yeniden başlatın ve menüden “Bilinen Son İyi Yapılandırma”yı seçin. Bu seçenek genellikle sisteminizin normal şekilde açılması için yeterlidir. Buna rağmen sisteminiz yine açılmazsa aynı menüye dönün ve “Güvenli Mod”u seçin. Windows güvenli modda açıldıktan sonra hiçbir şey yapmadan PC’nizi normal şekilde kapatmanız, başlangıçla ilgili sorunları büyük ihtimalle çözecektir. Bazı ciddi çökme durumlarında başlangıç (boot) dosyalarınız zarar görebilir. Böyle bir durumda Kurtarma Konsolu’na ihtiyacınız olacaktır. Sisteminizi bir Windows CD’siyle başlatın ve Windows kurulumunu onarmayı seçin. İstendiğinde yönetici parolanızı girin ve komut satırı gelene kadar bekleyin. Gelen satıra “fixboot” yazın, Enter’a basın ve ardından “exit” yazarak bilgisayarı yeniden başlatın.
