Anakartlarda Form Faktörü, Portlar, Soketler, Yongasetleri, Genişleme Yuvaları, BIOS, Yongaseti, SLI / CrossFire Desteği nedir? Bu özellikler ne işe yarar? Anakart satın alırken hangi özelliklere bakmalıyız. Anakartın en merkezî baskılı devre kartı anakarttır. Tüm veri akışı bu kart üzerinden gerçekleşir. Anakart seçimi diğer tüm donanım parçalarını da yine anakarta bağlı olarak seçmek durumundasınız. RAM yuvaları genişleme kartı slotları devreler ve yongalar bulunan kare şeklinde bir plakadır. Bu plaka çalışma sistemimizi organize eder. Bu organizasyon anakart üzerinde ki yonga setleri sayesinde olur.

Anakart Form Faktörü

Form faktörü kavramı bir anakartın boyutlarını belirtirken kullanılan standart boyutları ifade ediyor. Günümüzde en popüler form faktörü yaklaşık olarak 18 yıldır hayatımızda olan ATX. Diğer iki popüler form ATX’ten daha küçük olan microATX ve neredeyse el kadar olan Mini-ITX. Intel bir dönem kendi standardı olan BTX’İ ATX yerine konumlandırmayı denemişti fakat başarılı olamadı. Daha geniş olan iki form faktör daha var: Extended-ATX ve XL-ATX. Aslında XL-ATX resmi bir form faktörü değil fakat standart bir anakarttan daha fazla sayıda genişleme slotu içeren ve bu nedenle daha geniş olan anakartlar bu şekilde ifade ediliyor. Bu tip anakartlar için genellikle özel ve üst seviye kasalar şart. Piyasada hakim olan form faktörü tahmin edebileceğiniz gibi ATX. ATX form faktöründeki bir anakart genel spesifikasyonları ve genişleme slotu sayısı itibariyle kullanıcıların % 90’ının ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabilir. Standart kullanım senaryoları için bir sistem oluşturacaksanız ATX form faktöründeki bir anakart tercih etmeniz mantıklı olacaktır. Son dönemlerde üreticilerin üst seviye özelliklere sahip olan microATX anakartlar ürettiğini de gözlemliyoruz. Mini-ITX anakartlar boyutları itibariyle zaten kısıtlı özelliklere sahip olabiliyor. Bu iki formdaki anakartlar genellikle HTPC’Ierde kullanılıyor.

Anakart Portlar

Üst seviye ve giriş seviyesi anakartlar arasındaki en belirgin fark port sayısında gözleniyor. Üst seviye anakartlarda çok sayıda portun yer aldığını görüyoruz; çok sayıda USB 3.0 por- tu, FireVVire, dijital ses çıkışları, eSATA ve Thunderbolt gibi. Bu portların varlığı ve sayısı A anakartının yerine B modelini tercih etmeniz için sebep olabilir. Peki hangi portlara ve ne kadarına ihtiyaç duyacaksınız? Bu soruyu yanıtlayabilecek konumdaki kişi elbette kendinizsiniz. Eğer eski bir DV kameraya sahipseniz FireVVire portu gerekecek. Dönüştürücü adaptör edinmeye gerek kalmadan bu tip portların anakartta bulunması avantaj sağlıyor. Thunderbolt son dönemde adını duyurmakta fakat bu arabirimle uyumlu diskler ve hatta veri kabloları oldukça pahalı kalıyor. Eğer Thunderbolt uyumlu bir diskiniz yoksa bu teknolojiye sahip bir anakart için fazla para ödemenize gerek yok. Günümüzde eSATA ve FireVVire’ın gerekli olmadığı aşikar. Tavsiyemiz çok sayıda USB 3.0 portuna sahip olan bir anakart satın almanız yönünde olacak.

Anakart Genişleme Yuvaları

Bir anakartta çok sayıda PC’le yuvasıyla karşılaşabilirsiniz, bu yuvaların tümünün aynı hızda çalıştığı yanılgısına kapılmayın. PC’le yuvalarının bir kısmı fiziksel olarak x16 yapısındadır fakat bu durum tüm yuvaların elektriksel olarak x16 çalıştığı anlamına gelmiyor. Çoğu durumda bu slotlara toplamda 16 veri yolu sağlandığı için yuvalar aynı anda kullanıldığında x8 ve x4 olarak çalışıyor. Uygun fiyatlı anakartlarda çoklu ekran kartı kullanımında bazı bütünleşik cihazlar devre dışı kalabilir. Üst seviye anakartlarda bu durumu aşmak için genellikle ek yongalardan faydalanılıyor. AMD’nin 990FX ve Intel’in X79 yongasetleri Z77 ve Z87 yongasetli anakartlarda ortaya çıkan bu bant genişliği ümitlenmesi sorununu yaşamıyor, çok sayıda slotu birlikte kullanmayı düşünüyorsanız sistemi bu yongasetlerine sahip bir anakart üzerine inşa edebilirsiniz. Ancak Z87 ve Z77 yongasetleri PCle 3.0 uyumlu. PCle 3.0 standardı önceki nesil PC’le 2.0’ın iki katı bant genişliği sunabiliyor fakat ilginç şekilde X79 yongaseti bu standardı resmi olarak desteklemiyor, 990FX ise PC’le 3.0 desteğine sahip. PCle 3.0 uyumu video işleme için kullanılan ve yüksek bant genişliğine ihtiyaç duyan özel ek kartlar ile endüstriyel SSD’lerin RAID yapılandırmalarında avantaj sağlasa da ekran kartlarında şu an için ciddi bir artı sunmuyor.

Anakartta Yedek BIOS

Günümüzde birçok anakartta çift BIOS özelliğinin yer aldığını görüyoruz, ikinci BIOS oldukça faydalı çünkü herhangi bir sebeple BIOS zarar görürse teknik servisin yolunu tutmaya gerek kalmadan yedek BIOS ile sistemi sorunsuzca kullanmaya devam edebilirsiniz. Çift BIOS overclock yapmayı düşünen kullanıcılar için oldukça faydalı olacaktır.

Anakart Soketler

Soket konusuna hemen önceki sayfada yer alan işlemci bölümünde daha detaylı değinmiştik. Tercih ettiğiniz işlemciyle aynı soket yapısına sahip olan bir anakart almanız şart. Intel cephesinde LG A1156 soketli bir anakart alırsanız işlemci anlamında oldukça az seçeneğiniz olacak. Günümüzde en sık tercih edilen soketler LGA 1155, LGA 1150 ve LGA 2011. AMD cephesinde ise AM3+ ve FM2. Intel platformlarında LGA 1150 ve LGA 2011 bir süre daha bizlerle. LGA 1155 hala geçerli ama artık piyasadan yavaş yavaş çekilecek. AMD FM2 ve AM3+’ı aktif olarak destekliyor fakat FM2’nin yeni bir soket ile güncelleneceği konuşuluyor.

Anakartta Yongaseti

Günümüzde çok sayıda görevin işlemcilere atanmasıyla yongasetleri biraz arka planda kalmış gibi görünse de yonga- setinin anakartın temel fonksiyonlarını belirlediği unutulmamalı. Yongasetleri güncel anakartlarda USB, SATA portları ve PCle genişleme slotlarını denetliyor. Anakart üreticileri bu port ve genişleme slotlarını üçüncü parti yongalar kullanarak artırabiliyor, bu durum maliyeti artırdığı için genellikle üst seviye anakartlarda karşımıza çıkıyor. Yongaseti anakart tercihinde dikkat etmeniz gereken bir madde çünkü kullanmak istediğiniz bazı özellikler güncel olmayan yongasetleri tarafından desteklenmiyor olabilir. Örneğin Intel’in SSD’yi önbellek olarak kullanma teknolojisi P67 yongasetinde yok, fakat Z68 yongaseti bu özelliği destekliyor. Intel’de geçerli üst seviye yongasetleri Z77, Z87, X79 iken AMD’nin güncel yongasetleri A85X, 990X ve 990FX olarak sıralanabilir.

Anakart SLI / CrossFire Desteği

Bilgisayar oyuncularının çok büyük bir kısmı sistemde tek bir ekran kartına yer veriyor ve SLI ile CrossFire yapılandırmalarına girişmiyor. AMD’nin çoklu ekran kartı kullanımına olanak tanıyan CrossFire teknolojisi iki ekran kartı, CrossFireX teknolojisi ise ikiden fazla ekran kartının bir arada çalışmasını sağlıyor. NVIDIA cephesinde SLI iki ekran kartı, tri-SLI üç ekran kartı ve four-way SLI dört ekran kartı kullanımını destekliyor. Bu teknolojiler aynı grafik işlemcisine sahip olan ekran kartlarının kullanımında man-tıklı ve anakartta birden fazla PCle yuvası olması şart. Anakartın teknik detaylarından SLI ve CrossFire teknolojilerinin desteklenip desteklenmediğini öğrenebilirsiniz.

Anakart Ekstra Özellikler

Kablosuz ağ bağlantısı, premium ses, fan kontrolleri ve benzeri ekstra özellikler genelde üst seviye ve pahalı anakartlarda yer alıyor. Bu özellikleri üst seviye bir anakartla yüksek performanslı bir bilgisayar oluşturuyorsanız “Fazla özellik iyidir” felsefesiyle olumlu karşılayabilirsiniz ancak yalnızca bu özellikler için üst seviye anakart almanıza gerek yok. Bu özelliklerin büyük kısmını USB portları ve PCle yuvalarına takabileceğiniz bileşenlerle elde edebilirsiniz.