Fotoğraflarınız daha net olsun istiyorsanız kontrolü elinize alın. Fotoğrafçılıkla uğraşanlara dijital fotoğraf makinelerinde mutlaka bulunmasını isteyecekleri özelliğin ne olduğu sorulsa büyük ihtimalle birçok yanıt manuel odaklama olur. Son derece sofistike olan ve büyük bir başarıyla çalışan otomatik odaklama sistemleri uzun zamandır dijital fotoğraf makinelerinin bir parçası.
Dijital fotoğraf makinelerinde yaşanan hızlı ilerlemeyle beraber son derece karmaşık bir teknoloji olan otomatik odaklama teknolojisi de son derece gelişti. O kadar gelişti ve iyileşti ki dijital fotoğraf makinesi üreticileri tüketicilerin manuel odaklamaya ihtiyacı olmayacağını düşünmeye başladı. Manuel odaklama yakın zamana kadar sadece çok pahalı profesyonel makinelerde sunulan bir özellik haline dönüştü ve üreticiler manuel odaklama teknolojisinden ziyade görüntü kalitesi ve daha çok megapikselle ilgilenmeye başladı. Son zamanda bu trend tüketicilerin ve profesyonellerin fotoğraf makinelerinden daha fazlasını beklemeye başlamasıyla değişim gösteriyor. Dijital fotoğraf makineleri üreticileri ve pazarlayıcıların megapikseller yerine daha iyi camları (Sony / Zeiss, Kodak / Schneider-Kreuznach, vb.), artan zoom oranlarını ve tabii manuel odaklama opsiyonunu ön plana çıkararak ürünlerini tanıttıkları söylene bilir. Bu trendler içerisindeki ilk ikisi daha keskin ve yakın fotoğrafların çekilmesine imkan verirken manuel odaklama özelliğinin ilk bakışta (özellikle de otomatik odaklamanın ne kadar başarılı olduğu göz önüne alındığında) ne işe yarayacağı tam olarak anlaşılmayabilir. Bunu daha iyi anlatmak için aşağıda manuel odaklamanın gerekli olacağı bazı durumları örnek olarak anlatacağız.
Düşük ışıkta çekim
Otomatik odaklamanın dili olsaydı karanlık ortamlara asla girmek istemediğini mümkün olduğu her an anlatmaya çalışırdı. Az ışıklandırılmış objeler veya mekanlar otomatik odaklamanın en az başarılı olduğu alanlardır. Işıklandırma yeterli olmadığında otomatik odaklama mekanizması ve dijital fotoğraf makinesinin programı çekilecek görüntü ile ilgili yeterli bilgi toplayamaz ve yeterli bilgi olmadığından odaklamayı tam olarak gerçekleştiremez. Bu tip durumlarda dijital fotoğraf makinenizin sürekli olarak aynı alanı yeniden değerlendirdiğini ve bir odak alanını belirleyemediğini görebilirsiniz. Manuel odaklama fotoğrafçıya bu gibi durumlarda tam kontrol verir.
Hareketli görüntüler
Örtücü gecikmesi dijital fotoğraf makinelerinin önemli bir sorunudur. Örtücü gecikmesi yüzünden fotoğraf siz deklanşöre basar basmaz değil bastıktan çok kısa bir süre sonra çekilir. Bu kısa anda fotoğraf makinesi pozlama, beyaz dengesi ve odaklama ile meşguldür. Fakat bu kadar kısa bir süre içerisinde bile fotoğrafınız için istediğiniz o mükemmel an kaçıp gidebilir. Odaklamanızı oluşacak görüntünün yerini tahmin ederek önceden manuel olarak yaparsanız bu gecikmenin bir kısmını engelleyebilir ve istediğiniz görüntüyü alma şansınızı arttırabilirsiniz.
Makrolar
Objenizin yakın plan görüntülerini çekecekseniz otomatik odaklamayla sorunlar yaşamanız olasıdır. Makro modunda çalıştırılan dijital bir fotoğraf makinesinin odaklama menzili son derece düşüktür. Bu yüzden manuel odaklama ile hem objenizi odak alanına daha kolay alabilir hem de alan derinliğini daha iyi belirleyebilirsiniz. Bu konuyu yazının ileriki kısımlarında daha detaylı olarak inceleyeceğiz.
Sanatsal etkiler
Manuel odaklama profesyonel fotoğrafçılık için olmazsa olmazlar arasındadır çünkü fotoğrafı çekene tam kontrol verir. Bir fotoğrafta odak alanında oluşacak minicik kaymalar bile fotoğraftaki ana objeyi belirleyebilir. Manuel odaklama fotoğrafçının izleyicinin gözünü doğru yöne yöneltmesi için zorunlu bir araçtır.
Dijital fotoğraf makinelerinde manuel odaklama seçenekleri
Dijital fotoğraf makinelerinde üç ana odaklama kategorisi mevcuttur. Filmli fotoğraf makinelerinden dijitale geçiş sırasında üreticiler manuel odaklama konusunda yeni yöntemler geliştirmiştir. Bu yüzden filmli makinelere alışanlar için dijital dünyada manuel odaklama yapmak için biraz alıştırma gerekebilir.
Tam manuel odaklama
Tam manuel kontrol üç manuel odaklama kategorisinden birincisidir. Bu tarz manuel odaklama SLR tipindeki fotoğraf makinelerinde vardır. Odaklama işi objektif döndürerek yapılır. Bu tip odaklama sitemleri daha profesyonel fotoğraf makinelerinde bulunur.
Aşamalı manuel odaklama
Manuel odaklama yapabildiği söylenen birçok dijital fotoğraf makinesi bunu dijital fotoğraf makinelerine özgü değişik bir yolla yapar. Bu tip fotoğraf makinelerinde bir menü içerisinden aşama aşama arttırılıp azaltılabilen odak mesafesi seçilir. Her ayardan sonra odak mesafesinin doğru seçilip seçilmediği LCD ekrandan görüntünün keskinliği incelenilerek belirlenir. Bu manuel odaklama yöntemi bir önceki kategoride anlattığımız yöntem kadar kontrol sağlamasa da odaklamayı manuel olarak yapmanıza imkan sağlar.
Yapay manuel odaklama
Gerçekte böyle bir kategori olmasa da bu yöntemle manuel odaklama yapmak olasıdır. Dijital fotoğraf makineniz sadece tam otomatik odaklama sistemine sahipse deklanşöre yarım bastığınızda fotoğraf makinesi izlediği görüntüye odaklanır ve bu odağı deklanşöre tam olarak basılana veya tamamen bırakılana kadar tutar. Böylelikle dijital fotoğraf makinenizi önce bir alana odaklayıp deklanşöre yarım basılı tutup makineyi bir başka yöne çevirip bir önceki odak alanını başka bir sahnede kullanabilirsiniz. Bu, özellikle makro fotoğraf çekimlerinde çok işe yarayan bir tekniktir.
Manuel odaklamayla fotoğraf çekmek
Manuel odaklamayla fotoğraf çekmenin birkaç zorluğu vardır, fakat bu zorlukların hepsi biraz pratik ile aşılabilir. Dijital fotoğraf makinenizin ayarlarını doğru yaparsanız ve görüntüyü fotoğraf içerisine doğru olarak yerleştirebilirseniz manuel odaklamayı bir avantaj olarak kullanabilirsiniz.
Alan derinliğinin kontrolü
Diyafram değeri ne kadar küçükse (örnek olarak f/2.4) alan derinliği de o oranda azalır. Alan derinliği odağınızdaki bölgedir ve f/8 gibi daha büyük diyaframlar kullandığınızda artar. Diyafram ayarınızın alan derinliğini ne şekilde etkileyebileceğini odak menzilinin ne kadar olduğunu anlamanıza yardımcı olur. Bu yüzden manuel odaklama yapacağınızda Diyafram öncelikli pozlama modunda çekim yapmanızı tavsiye ediyoruz. Bu sayede fotoğraf makinesi örtücü hızını optimuma ayarlarken hem diyafram açıklığı hem de odak menzili konusunda karar vermeniz kolaylaşır.
Önceden odaklama
Resmini çekeceğiniz obje hızlı hareket ediyorsa fotoğraf makinenizi önceden objenin geçeceği yere göre odaklama doğru olacaktır. Bunu yapmak için önce objenizin geçeceği yerin uzaklığını belirlemeli ardından odaklamayı yapmalı ve son olarak da objenin tahmin ettiğiniz yerden geçmesini beklemelisiniz. Aşamalı manuel odaklama özelliğine sahip dijital fotoğraf makinelerinde bu gibi durumlarda çekim yapmak için makinenin önceden odaklanmış olması şarttır fakat daha sofistike fotoğraf makinelerine sahip olanlar da önceden odaklama tekniğinden büyük fayda sağlayabilir.
Sarsıntı
Manuel odaklamayla hedeflenen fotoğrafı çekilecek objenin mükemmel netlikte olması olduğundan çalışmalarda bir tripodun kullanılması yarar sağlar. Saniyenin 1/60’ından daha yavaş örtücü hızlarında küçük sarsıntılar bile büyük etkiler yaratabilir, bu hızın üzerindeki çekimlerdeyse fotoğraflarda oluşacak bulanıklık nispeten az olur.
