Bilgi teknolojisinin temel kavramları, bilgi teknoloji ve toplum arasındaki ilişki ve geleceği hakkında detaylar. Bilgi Teknolojisi, bilginin toplanmasını, işlenmesini ve saklanmasını, herhangi bir yere iletilmesini, herhangi bir yerden bu bilgiye erişilmesini, elektronik vb. yollarla sağlayan teknolojiler bütünüdür. Toplum bilimi ise aynı toprak parçası üzerinde bir arada yaşayan ve temel çıkarlarını sağlamak için iş birliği yapan insanların tümü, cemiyet olarak tanımlanır. Bilim ile teknoloji arasında doğal bir döngüsel ilişki bulunur. Bilgi artık günümüzde ekonomik kalkınma ve toplumların gelişmesi bakımından taşıdığı önem giderek artmaktadır. Dünyada bilgiye artan önem giderek daha fazla artmaktadır. Ülkemizde de son yıllarda bilgi teknolojisi konusuna önem verilmektedir.

Bilgi ve Teknoloji

Bilimsel çalışmalar uygulamaya elverişli bilgi üreterek teknolojik gelişmeye yol açarken, teknolojik gelişmeler de bilimsel araştırmaların daha uygun koşullarda yapılmasını sağlayarak bilimsel gelişmeyi hızlandırmaktadır. Yeniçağ başlarından itibaren belirginleşmeye başlayan bilimle teknoloji arasındaki bu ilişki içerik değiştirmeden günümüze kadar sürmüştür.

Ancak, 1950’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanan bilgisayarlarla birlikte bilim-teknoloji ilişkisindeki döngü giderek daha kısa sürelerde tamamlanır olmuştur. Bilgisayarlar her gün biraz daha güçlenirken güçlü bilgisayarlar yalnız araştırmaları hızlandırmakla kalmadığı gibi, önceden olmayanı olanaklı kılarak yeni bilgi alanları ortaya çıkarmaktadır.

Bilgimizin sınırları genişlerken uzaklıklar küçülmektedir. Bunun doğal bir sonucu, günümüz toplumlarında yaşanan hızlı sosyal ve kültürel değişmedir. Bu değişime kaşın da kayıtsız kalmak ya da korku ve endişeye kapılarak içe kapanmak yerine, değişmeyi ortaya çıkaran teknolojiyi önce anlamak sonra da onu etkili kullanarak değişmeye yön vermeye çalışmak takınılacak en doğru tavırdır.

Bilgi Toplumu Kavramı

Çağımızın en önemli özelliği toplumların hızla değişmesidir. Toplumlardaki değişmeyi hızlandıran en belirgin etmenler bilgi, teknoloji, iletişim ve ekonomi alanlarında görülmektedir. Bu nedenle bu çağa bilgi çağı adı verilmiş, bilgi toplumu kavramı ortaya çıkmıştır. Bilgi toplumu kavramı bu değişim sürecinin yönünü ve içeriğini vurgulamaktadır.

Bilgi toplumu; bilginin insan, örgüt ve toplum yaşamında temel güç ve ana sermaye halini aldığı, bilgi üretiminde çalışanların çoğaldığı, yaşam boyu öğrenme alışkanlığının yerleştiği, öğrenen birey, öğrenen örgüt ve öğrenen toplum bağının kurulduğu toplumsal yaşam biçimini anlatmaktadır. Bilgi toplumunun temel özellikleri ve geleceğe olan etkileri aşağıdaki gibidir:

Bilgi toplumunun gelişme dinamiğini bilgisayar teknolojisi, bilgisayara dayalı enformasyon ve Internet ağları ile veri bankaları yönlendirmektedir.

Bilgi toplumunda bilgi önemli ve temel kaynaktır. Bireyler ve toplumlar bu temel kaynağa sahip olmak için yarış halindedirler.

Hızlı bilgi artışı, değişme ve gelişmenin temel kaynaklarıdır.

Sanayi toplumunun aksine bilgi toplumu, çok merkezli ve yaygın olacaktır.

Bilgi toplumunda toplumsal değerlerin zayıflaması söz konusu değildir.

Bilgi toplumunun siyasal sistemi, katılımcı demokrasiye ve büyük ölçüde de bilgiye dayanacaktır. Bilim insanlarının, düşünürlerin siyasetle doğrudan ve dolaylı etkileşimleri olacaktır.

Bilgi üretimi ve bilgilerin pazarlanması, bilgi toplumunda yeni iş alanlarının başında gelecektir.

İş dünyasında bilgi üretenlerin ve çalışanların sayısı çoğalacak, bilgi birikimi bilgide seçiciliğe yol açacaktır.

Sanayi toplumunda temel değerler, maddi gereksinimlerin doyumuna dayanırken bilgi toplumunda temel değerler “amaçlara ulaşmanın verdiği doyumdan” kaynaklanacaktır.

Bilgi toplumunda sosyoekonomik sistem, alt yapısının üstünlüğü ile kendisini gösteren “gönüllü ve sivil toplum”dan oluşacaktır.

Eğitim öğretimde süreklilik yerleşecek, okul öğrenimi yanında, yaşamın başlangıcından sonuna kadar etkin öğrenme gereksinimi ön planda olacaktır.

Belirli konuları öğrenme yerine, “öğrenmeyi öğrenmek” ve “bireysel öğrenme” eğitim sürecinin temeli olacaktır.
Bilgi otoyolu kavramı

Bilgi otoyolu kavramı birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu Internet, kablolu TV, telefon, bilgi servisleri ve eğitim alanlarının birleştirilmesiyle oluşturulan bir bütünlük içerisinde, iletişim şirketlerince hizmet verilmesi anlamında kullanılır.

Bilgi otoyolu kurulması düşüncesi; Internet’in oluşturulması ve yaygınlaşması sonrasında 1994 yılında ABD yönetimince benimsenmiş ve ulusal bilgi alt yapısı adı altında uygulamalar başlamıştır. Ulusal bilgi altyapısı o ülkedeki bilgi otoyollarından oluşmaktadır. Bir ülkenin üniversitelerine, kütüphanelerine, araştırma laboratuarlarına, işyerlerine, hastanelerine ve evlerine kablolarla, uydu ya da yayın yoluyla veri, ses ve görüntü türü bilgiler taşıyan; donanım, yazılım ve standartlardan oluşan iletişim sistemleri bilgi otoyolu olarak adlandırılmaktadır.

Elektronik ticaret kavramı

Elektronik ticaret; özellikle 1995 yılından sonra Internet kullanımının artmasıyla ortaya çıkan, ticaretin elektronik ortamda yapılmasını kapsayan bir kavramdır. Aynı zamanda mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır. Elektronik ticaret, ticari işlemlerden biri ya da tümünün elektronik ortamda gerçekleştirilmesi yoluyla;

– Reklam ve pazar araştırması,

– Sipariş ve ödeme,

– Teslim olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.

İnternet’in hızla yaygınlaşması, elektronik ticareti ticari işlemlerin yürütülmesinde yeni ve çok etkin bir araç durumuna getirmiştir. Elektronik ticaret, tüm dünyada ticaretin serbestleştirilmesi eğilimi ile birlikte, son on yılda yaşanan ve bilgi iletişimini kolaylaştıran teknolojik gelişmelerin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Yeni ekonominin ortaya çıkışıyla dünya ekonomisindeki rekabet gözle görülür biçimde artmıştır. Geleneksel pazarlama yöntemlerine, internet olanaklarını da ekleyen kuruluşlar, yalnızca belirli bir kitleye satış yapabilmenin ötesine geçip üretkenliği ve yaratıcılığı arttıran küresel e-ticaret bağlantıları kurma şansını elde edebilmektedirler.

Eskiden birçok şirket; televizyon, gazete, radyo gibi araçları kullanarak potansiyel müşterilerine ulaşmaya çalışırken bugün bunlardan daha etkin ve ölçülebilir olan Internet üzerinden reklamcılık kullanılmaktadır. Geçmişte hedef kitlesine kısıtlı yollarla ulaşabilen şirketler, bugün değişik e-pazarlama yöntemleriyle daha çok müşteriye daha hızlı ulaşabilmektedir. Üstelik bu yöntemler ya tümüyle ücretsiz ya da sıfıra yakın bir bütçeyle karşılanabilecek durumdadır.

Elektronik ticaretin araçlarını, birbirleriyle ticaret yapanların ticari işlemlerini kolaylaştıran her türlü teknolojik ürünler (telefon, faks, televizyon, bilgisayar, elektronik ödeme ve para transfer sistemleri, elektronik veri değişimi sistemleri ve Internet) olarak düşünülebilir. Elektronik ticaret açısından en etkin araç olarak kabul edilen yeni Internet teknolojileri ise ses, görüntü ve yazılı metni aynı anda, daha hızlı ve güvenli bir şekilde ilettiğinden Internet üzerinden yapılan bu işlemlerin maliyeti
diğer araçlara oranla hayli düşüktür.

E-ticareti gözde kılan unsurlar arasında; e-ticaretin şirket ile hedef kitlesi arasındaki doğrudan ilişki sağlaması, pazarlamacılara istedikleri bilgileri sunması, hızlı ve düşük maliyetli olması ve tüm bunların elektronik ortamda yapılıyor olması sayılabilir. Diğer olumlu unsurlar arasında ise dağıtımda kolaylık ve ucuzluk, tüketici ile daha rahat etkileşim, anında geri dönüş, dikkat çekicilik, küresel pazarla tanışma, yirmi dört saat hizmet ve anında satış yer alır.

Normal koşullarda ortalama 10 yıl alan markalaşma süreci, elektronik ticaret sayesinde 2 yıla inmiş durumdadır. Bugün dünyanın en büyük 500 şirketi listesinde bundan birkaç yıl önce kurulmuş olan onlarca e-şirket yer almaktadır.